Công tác chủ nhiệm đóng một vai trò vô cùng quan trọng trong hoạt động giáo dục của nhà trường. Giáo viên chủ nhiệm là cầu nối giữa nhà trường với học sinh, giữa học sinh với giáo viên bộ môn và là sợi dây liên kết không thể thiếu với phụ huynh học sinh.
Đối với mỗi giáo viên, ngoài công tác giảng dạy thì phải làm cả công tác chủ nhiệm thì mới sống hết mọi cung bậc cảm xúc của nghề nghiệp bởi đó là công việc mang lại cho ta nhiều niềm vui nỗi buồn và cả những kỷ niệm khó quên. Vì thế mà người ta vẫn bảo rằng làm giáo viên chủ nhiệm giống như nuôi con mọn và kiêm rất nhiều kĩ năng của các công việc khác.
Giáo viên chủ nhiệm ngoài lòng yêu nghề và yêu người, cần phải tích lũy thật nhiều kinh nghiệm cùng với việc áp dụng linh hoạt các biện pháp thích hợp để giáo dục học sinh, có sự chủ động phối hợp trong bất cứ công việc để mang lại hiệu quả cao nhất.
Với quá trình 22 năm làm công tác chủ nhiệm, tôi đã rút ra một vài điều then chốt, nhằm phát huy được vai trò chủ động phối hợp của giáo viên chủ nhiệm trong mọi hoạt động giáo dục của nhà trường.
Thứ nhất, giáo viên chủ nhiệm cần chọn được đội ngũ cán bộ lớp có năng lực thực sự, rèn luyện được tinh thần tự giác, tự quản cao, tập thể lớp đoàn kết.
Khi nhận một lớp mới, việc đầu tiên, tôi làm tốt công tác phối hợp với học sinh lớp mình chủ nhiệm vì cô trò thường song hành trong ba năm gắn với rất nhiều hoạt động. Qua điều tra lí lịch, kết hợp quan sát, thử phản ứng của học sinh trên lớp và những lần trò chuyện riêng, tôi sẽ chọn ra một đội ngũ cán bộ lớp có đủ năng lực, uy tín với các bạn trong lớp, có tinh thần trách nhiệm, năng động, linh hoạt, mềm dẻo để định hình và rèn nề nếp tự quản cho học sinh trong suốt ba năm. Trong quá trình làm việc, nếu thấy cán bộ lớp chưa đủ năng lực thì tôi sẽ chủ động nói chuyện riêng để học sinh đó cố gắng tiếp hoặc tự chủ động xin chuyển sang một nhiệm vụ khác. Tôi thường để lớp trưởng, bí thư, lớp phó, phó bí thư đồng thời cũng là tổ trưởng 4 tổ để quản lí tốt, điều hành tốt tổ viên của mình. Tôi cũng chọn ra những em có khả năng về công nghệ thông tin, vẽ, trang trí, chụp ảnh, quay phim để lập một ban truyền thông của lớp, lên ý tưởng trang trí cho các hoạt động ngoại khóa của lớp, lập trang riêng của lớp, ghi dấu các sự kiện quan trọng trong lớp thành album trong suốt 3 năm.
Thứ hai, giáo viên chủ nhiệm lựa chọn được ban chi hội nhiệt tình, năng động, hoạt động hiệu quả để chủ động phối hợp với phụ huynh học sinh.
Tôi sẽ tìm hiểu kĩ về gia đình, bố mẹ, nghề nghiệp, công việc của bố mẹ các em để chủ động lựa chọn một ban chi hội nhiệt tình, chu đáo, theo sát và hỗ trợ mọi hoạt động của lớp. Thực tế, qua các khóa chủ nhiệm tôi thấy, chọn các bác trong chi hội, tôi thường chọn những phụ huynh làm công chức, quảng giao, nhiệt tình thì sự kết nối giữa ban chi hội lớp và các phụ huynh sẽ hiệu quả hơn. Sau cuộc họp phụ huynh đầu năm, tôi sẽ gặp riêng ban chi hội, lập nhóm để cùng trao đổi về những công việc chung của lớp trong các hoạt động gắn với các dịp kỉ niệm để các bác chủ động sắp xếp phối hợp.
Thứ ba, giáo viên chủ nhiệm thường xuyên giữ mối liên hệ chặt chẽ với các giáo viên bộ môn của lớp mình
Cùng với việc thiết lập các mối dây liên kết đó, tôi cũng thường chủ động liên hệ với các giáo viên bộ môn dạy lớp mình, xin thông tin về các thầy cô để trả lời các câu hỏi của phụ huynh, xin các thầy cô thông tin về các giờ học trên lớp để chủ động phối kết hợp giữa giáo viên chủ nhiệm, giáo viên bộ môn và phụ huynh, uốn nắn kịp thời các học sinh học tập, rèn luyện chưa thật tốt.
Thứ tư, giáo viên chủ nhiệm chủ động, tích cực hướng dẫn học sinh tham gia mọi hoạt động của Đoàn trường
Tôi thường chủ động liên hệ với Đoàn trường để chủ động triển khai các phong trào thi đua, các hoạt động ngoại khóa, phát huy được tính chủ động, tích cực của học sinh, tham các hoạt động ngoại khóa chất lượng và có kết quả cao. Chẳng hạn như đối với khối 12 hàng năm có hoạt động cắm trại, tôi cũng thường cho học sinh lên ý tưởng để thiết kế theo chủ đề, để có thể chủ động trước kế hoạch của Đoàn trường.
Thứ năm, giáo viên chủ nhiệm cần xử lí triệt để, nghiêm khắc mọi vi phạm của học sinh
Bất kì vi phạm nào của học sinh dù là lớn hay nhỏ, nếu có những biểu hiện manh nha tôi đều xử lý nghiêm khắc, khách quan, triệt để không để tái diễn, kể cả những lỗi như đi muộn, không đeo thẻ học sinh, không xuống tập thể dục giữa giờ…
Thứ sáu, điều quan trọng nhất là giáo viên chủ nhiệm cần yêu thương, hết lòng vì học sinh, đặt mọi quyền lợi của học sinh lên trên hết, tối đa hóa mọi quyền lợi của học sinh, tất cả vì học sinh thân yêu.
Khi học sinh cần đến sự giúp đỡ của giáo viên chủ nhiệm là các em tin tưởng vào thầy cô nên tôi luôn sẵn lòng giúp đỡ các em tận tình, hết lòng, trong khả năng của mình. Từ việc tìm chìa khóa bị đánh rơi, cho đến tư vấn tâm lí, tháo gỡ các khúc mắc ... để các em coi cô giáo chủ nhiệm như mẹ của mình, có thể đồng hành với các em trên mọi nẻo đường.
Tóm lại, qua công tác chủ nhiệm 22 năm qua kể từ khi tôi bước vào nghề năm 2001, tôi nhận thấy rằng được chủ nhiệm là một niềm hạnh phúc. Hạnh phúc vì tôi được sống với mọi cung bậc tình cảm trong nghề với cả niềm vui lẫn nỗi buồn cùng học sinh. Hạnh phúc vì tôi cảm nhận được sự yêu quý, tin cậy, sẻ chia từ những lớp học sinh mà mình dạy cũng như chủ nhiệm. Hạnh phúc vì tôi luôn nhận được những lời hỏi thăm, chúc mừng của học sinh, của phụ huynh những lớp tôi đã chủ nhiệm kể cả khi các em đã ra trường nhiều năm. Hạnh phúc vì tôi luôn cố gắng tạo cho các em cảm giác về một tổ ấm, một đại gia đình mỗi khi đến lớp, để các em có được “ Mỗi ngày đến trường là một ngày vui”, có được niềm vui sướng khi ở trong một tập thể mà mỗi thành viên đều có mối liên hệ chặt chẽ với nhau về tình cảm, có ý thức tự giác, tự quản cao trong mọi công việc và luôn cảm thấy hạnh phúc khi mình là một thành viên trong tập thể đó.